Czym jest pessar? | #12

W dzisiejszym odcinku podcastu dowiesz się czym jest pessar i w jakich sytuacjach go stosujemy. W wielkim skrócie przybliżę Ci historię pessara i wyjaśnię dlaczego Hipokrates wprowadzał kobietom do pochwy owoc granatu! Zrozumiesz dlaczego stosujemy go przypadku obniżenia narządu lub nietrzymania moczu i jakie jest jego działanie. Ponadto przedstawię Ci jak wygląda dobór pessara i jakie środki higieny należy zachować w trakcie stosowania.

Transkrypt

Cześć! Z tej strony Adrianna Grobelna-Krajcer, to jest 12 odcinek podcastu, a dzisiaj będziemy rozmawiać o pessarach.

Pelvismed. Zadbaj o swoje zdrowie intymne na każdym etapie życia.

Zaczynamy od wyjaśnienia czym tak naprawdę jest pessar. No i pessar to jest taka silikonowa wkładka, taka proteza możesz to sobie tak wyobrazić, którą wprowadzamy do pochw w jakimś celu. Ona ma różne kształty. Może być sześcianem, może być krążkiem, może być kołnierzem. Tak więc w zależności od przyczyny wprowadzenia pessara do pochwy będziemy dobierały różne kształty pacjentce.

No i teraz po co my to wybieramy? Wyobraźmy sobie sytuację, w której mamy do czynienia z obniżeniem narządu. Tak, wprowadzony pessar będzie zapobiegał wypadaniu narządu. Czyli jeżeli masz ten pessar wprowadzony do pochwy, będzie on fenomenalnie podtrzymywał narząd w przestrzeni. Podobna sytuacja pojawia się w przypadku nietrzymania moczu, o czym sobie zaraz na pewno też powiemy. No i wiele pacjentek jak przychodzi do mnie do gabinetu, ja im proponuję pessary po badaniu przez pochwowem. One zawsze mówią z takim zadziwieniem, że to jest jakaś zupełna nowość, że tego im nikt prędzej nie proponował. Że nie usłyszały tego od ginekologa, nie usłyszały tego od położnej, dopiero fizjoterapeuta wyskakuje z takim pomysłem pessaroterapii.

No i teraz, dziewczyny, żebyście wiedziały, pessary to nie jest nowość tak naprawdę. One już, mamy takie dowody, były stosowane tak naprawdę w starożytnym Egipcie. A już wiemy, że w 460 roku przed naszą erą, czyli no też widzicie bardzo dawno temu, Hipokrates stosował takie mocno bezczelne powiedzmy pessary, mianowicie wprowadzał do pochwy kobiecie połówkę owoca granatu. No i ten owoc granatu miał wypełnić pochwę, zapobiegając ją przed dalszym obniżeniem np. pęcherza moczowego. My oczywiście mamy już bardziej humanitarne, ludzkie podejście do pessarów.

Pessary są wykonane przeważnie z silikonu medycznego. Jest to preparat, który możesz stosować w pochwie np. przez cały dzień. Czasami pacjentki stosują pessary przez tydzień. Są też pacjentki, które stosują pessary dłużej i wtedy robią to pod kontrolą ginekologa. Natomiast pessary w takiej formie, w jakiej my je teraz stosujemy, miały taki swój boom w 2008 roku. To było związane z FDA, czyli agencją, która wskazała, że taśmy stosowane w zabiegach uroginekologicznych gdzieś tam są szkodliwe dla naszego organizmu, co nie do końca wiąże się z prawdą. Natomiast wtedy właśnie pessary znowu wróciły do łask lekarzy i do łask pacjentów.

Jeżeli chodzi o wskazanie do doboru pessara, no to tak już wiecie, głównie będzie to np. obniżenie narządu rodnego. I teraz wyobraźmy sobie sytuację. O obniżeniach już trochę wiecie, bo my już o nich rozmawiałyśmy w poprzednich odcinkach podcastu. Mamy np. obniżony pęcherz moczowy. Pęcherz moczowy na przedniej ścianie pochwy. Zaczyna się nam pod wpływem działania siły grawitacji. Może wiodkości przedniej ściany pochwy wpuklać do pochwy. No i teraz chodzisz, nosisz, dźwigasz, działa na ciebie ta siła ciężenia. Jakbyś poprawnie tego nie zrobiła, tak czy siak pod wpływem całego dnia doba mija, pęcherz moczowy będzie się znajdowało drobinę niżej. No i teraz taki pessar wprowadzony do pochwy, odpowiednio głęboko, na odpowiedniej głębokości, będzie zapobiegał przed dalszym wypadaniem narządu. Prosta, fajna metoda. Jeżeli np. męczysz się z nietrzymaniem moczu, masz ten wyciek moczu w trakcie kaszlu, kichania, aktywności fizycznej, czyli możliwe, że mamy do czynienia z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, to taki pessar, może już troszeczkę inny rodzaj pessara, będzie tutaj np. to pessar podcewkowy, założony w odpowiedniej wysokości cewki moczowej, czyli znowu przednia ściana pochwy, będzie fenomenalnie chronił Cię przed wyciekiem moczu właśnie w trakcie aktywności fizycznej.

Czyli np. jeżeli Ty nie widzisz problemu ogólnie w ciągu dnia, ale masz problem w trakcie ruchu, możemy dobrać Ci pessar na czas tego danego treningu. Kolejnym wskazaniem będzie problem takiej anatomicznie skróconej cewki moczowej. Jeżeli ta cewka moczowa jest krótsza niż 1,5 cm, też pacjentki będą bardzo często narażone na problem nietrzymania moczu i znowu, no, cewki nie wydłużyłem kobiecie, ale jesteśmy w stanie podtrzymać ją, zabezpieczyć ją, zwiększyć jej domykanie w trakcie ruchu, w trakcie aktywności właśnie za pomocą pessara.

Kolejnym przykładem może być takie odroczenie decyzji o zabiegu operacyjnym. Czyli jeżeli mamy np. do czynienia już z dużym obniżeniem narządu albo ze stopnią trzecim, dajmy na to, nietrzymaniem oczu, gdzie wiemy, że ta fizjoterapia tak naprawdę mogłaby być tylko formą przygotowania pacjentki do operacji i takiej profilaktyki postępowania oczywiście pooperacyjnego, ale z jakiegoś powodu ta pacjentka zabiegu wykonywać nie chce. No bo np. ma problem anestezjologiczny, nie jest w stanie się poddać znieczuleniu, jesteśmy w stanie ją też zabezpieczyć właśnie takim pessarem. Jeżeli pani np. zadecyduje, że taki zabieg ok, ja go biorę, ale ja go decyduję się robić dopiero np. za dwa lata, przez ten czas, żeby narząd się bardziej nie obniżał nam z czasem, tak jak mówiłyśmy pod wpływem działania grawitacji, dobieramy takiej kobiecie właśnie pessar, żeby utrzymać to obniżenie w takim stopniu jakim jest do zabiegu operacyjnego. To będzie też fajna profilaktyka po operacji, czyli z kolei jeżeli ta kobieta już się jednak poddała zabiegowi, mamy fajne ustawienie narządu, ale ona wie, że ona lubi mocne treningi, idzie na crossfit treningi siłowe, gdzieś tam dużo skacze, biega może jest lekkoatletką, to też możemy jej taki pessar dać profilaktycznie, czyli jeżeli wiemy, że ona może mieć skłonność do wypadania, może ma jakąś wrodzoną, słabą tkankę łączną, to możemy dać jej właśnie pessar, żeby zabezpieczyć ją przed ponownym obniżeniem narządu. Coś takiego też może być przydatne, na przykład u kobiet, które po porodzie muszą szybko wracać do dużej aktywności fizycznej, czyli dajmy na to mamy kobietę, która urodziła, urodziła drogami natury, no i ona wie od fizjoterapeuty, że takie duże ruchy, skakanie, bieganie, jakieś trampoliny, wyskoki gdzieś tam powinny być dopiero po pół roku po porodzie, no ale ona trenuje zawodowo, czyli to jest jej praca, że ona z tego żyje, więc wiemy, na pewno spodziewamy się, że ona do tego ruchu będzie musiała wrócić szybciej, tak więc też możemy ją zabezpieczyć takim pessarem już na etapie, kiedy mamy prawidłową błonę śluzową po porodzie, czyli jeżeli doszło na przykład do nacięcia albo pęknięcia krocza, czekamy na wygojenie rany, mobilizujemy bliznę, nawilżamy pochwę, o czym zaraz opowiem, no i taki pessar już śmiało możemy po połogu pasjęce dobierać.

No i na przykład jeszcze kolejna sytuacja, kiedy mamy kobietę po porodzie, już wiemy, że ma obniżenie narządu, na przykład już dość spore obniżenie, gdzieś tam drugi, może trzeci stopień obniżenia, ale ona planuje kolejną ciążę, czyli na pewno na żadne zabiegi na razie się nie pisze, ona chce urodzić dziecko i między ciążami też pessar będzie fajną metodą, żeby nie doszło do pogłębiania obniżania tego narządu, czyli wskazań tak jak widzicie jest dużo, no ale mamy też pewne przeciwwskazania, czyli nie dla każdego to będzie na pewno metoda.

Będą to tutaj jeżeli chodzi o wykluczenia z doboru pessara, to na pewno będą pacjentki, które nie tolerują w ogóle czegoś w pochwie. Są osoby, u których widzimy, że jeżeli wprowadzamy ciało obce do pochwy dochodzi do dużego napięcia mięśni, tam jest duży brak akceptacji ciała obcego, więc na pewno to nie będą pacjentki, które mają wskazanie do pessarów. Na pewno zwracamy uwagę na wszelakie stany zapalne, tak, czyli w obrębie właśnie pochwy, przydatków, żadnego stanu zapalnego nie możemy myć w trakcie stosowania pessar o terapii. Zwracamy uwagę na stan nawilżenia błony śluzowej pochwy. Jeżeli mamy kobietę właśnie świeżo po porodzie, która karmi, u której tego estrogenu w organizmie nie mamy wiele, spodziewamy się, że ta błona śluzowa będzie krucha, będzie łamliwa, będzie słabo nawilżona i to też będą przeciwwskazania do stosowania pessarów, no bo jednak pamiętajmy, jest to ciało obce, miękkie, no bo miękkie, ale może tę błonę śluzową dodatkowo uszkodzić, tak więc tutaj też musimy najpierw zająć się odżywieniem błony, zająć się jej ukrwieniem, nawilżeniem i dopiero potem myśleć o doborze pessara dla takiej pacjentki.

Kolejnym przeciwwskazaniem będą wszelakie krwawienia, krwawienia, które w szczególności nie wiemy skąd się biorą, czyli to są takie krwawienia ciężkie do zdiagnozowania i pacjentki, które stosują leki przeciwkrzepliwe, czyli leki, które będą rozrzedzać krew, one też nie będą tutaj wskazane jeżeli chodzi na pewno o dobór pessara. Oczywiście wszelakie sytuacje nowotworowe, chociażby rak, szyjki, macicy to będzie też duże przeciwwskazanie do doboru pessara. No i teraz mówiłyśmy troszeczkę o tej błonie śluzowej i opowiem Ci jak wygląda po kolei poszczególny etap doboru pessara. Zacznijmy od tego, że pessar w jakiejkolwiek formie czy dobierzemy kostkę, czy dobierzemy krążek, czy dobierzemy kołnierzyk, dobiera ginekolog albo np. fizjoterapeuta. Oczywiście jeżeli położna jest wykwalifikowana i jest w stanie dobrać pessar, również może Ci zlecić dobór pessara.

Jeżeli chodzi o dobór pessara musimy odpowiednio przygotować błonę śluzową pochwyt, tak jak mówiłyśmy. Wyobraź sobie np. że mamy kobietę w okresie menopauzy i ta błona śluzowa jest krucha, jest cienka. Wprowadzamy to ciało obce do pochwy. Przeważnie, ja np. jak dobieram pessary, próbujemy dobrać 2-3 kostki, 2-3 rozmiary jeżeli chodzi o pessar, no bo pessar ma rozmiar. Nie mamy jednego pessara do każdej pochwy, to jest niemożliwe. No i jeżeli mamy taką suchą błonę śluzową, to wprowadzanie, wyprowadzanie takiej kostki jest dla pacjentki nieprzyjemne, może się wiązać z jakimś jeszcze podrażnieniem dodatkowym błonę.

Tak więc musimy przygotować błonę śluzową. No i teraz jeżeli decydujemy się na dobór pessara, czyli ty wiesz np. że masz obniżenie narządu, fizioterapeuta prawdopodobnie poprosi cię o minimum taki 6 tygodniowy okres nawilżania błony śluzowej. No i ty to możesz zrobić tak naprawdę na dwa sposoby. Jeżeli ginekolog zlecił ci krem albo globulki na bazie estriolu, to wykorzystujemy te globulki i krem estriolowy w połączeniu z kwasem hialuronowym. Czyli do pochwy np. na noc po prostu wprowadzasz sobie, przeważnie ginekolodzy zlecają pacjentkom wykorzystać te globulki albo krem dwa razy w tygodniu, a pomiędzy, czyli te 5 dni stosują właśnie żele czy też znowu globulki na bazie kwasu hialuronowego, to jest preparat dostępny bez recepty. Jeżeli ty wiesz, że takiego kremu z estriolem nie chcesz stosować z jakichś przyczyn albo nie możesz z przyczyn zdrowotnych, to tak naprawdę wystarczyłoby użyć tylko kwasu hieluronowego. Czyli tych preparatów bez recept. No i 6 tygodni wprowadzasz po kąpieli, po prysznicu, higiena najważniejsza, czyste ręce do pochwy z użyciem aplikatora albo na palcu, tak żeby tę błonę śluzową do doboru pessara przygotować. No i mija 6 tygodni przychodzisz do fizjoterapeuty, on zawsze oceni twoją błonę śluzową pochwy, czy to już jest ten moment, żeby kostkę albo kołnierzyk na przykład dobrać.

Jeżeli chodzi o dobór pessara, to zaczynamy zawsze sobie od takich średnich rozmiarów, no i potem sprawdzamy jak te kostki leżą. Leżą, czyli ona się przede wszystkim nie może tobie wysuwać. Jeżeli pessar jest odpowiednio dobrany, uwierz mi, że on jest zupełnie dla ciebie niewyczuwalny. Czyli on nie boli, on nie kuje, on nie piecze, on się nie wysuwa. Jeżeli coś takiego ma miejsce, znaczy, że pessar prawdopodobnie jest za duży albo za mały do twojej wielkości pochwy. Tak więc dobieramy sobie taką średnią kostkę, no i ty sprawdzasz jak ty się z nią czujesz. Chodzisz, wstajesz, siadasz, robisz kilka przysiadów, ja zawsze cię proszę o wyskoki, podskoki, tak żeby sprowokować delikatnie obniżenie. Jeżeli twierdzisz, że wszystko jest w porządku, wracasz na kozetkę znowu do badania przezpochwowego i sprawdzamy jak ta kostka leży po takiej delikatnej aktywności fizycznej. Jeżeli wszystko jest prawidłowo, nie masz przede wszystkim tego wrażenia wypadania, które było przed wprowadzeniem kostki, to my uczymy ciebie jak teraz z taką kostką się samemu obsługiwać. To jest właśnie cudowne, że jeżeli mamy pacjentki z obniżeniem, którym to obniżenie naprawdę przeszkadza w ciągu dnia. Czyli one chodzą i czują, że tam coś się wysuwa, że gdzieś przy wejściu do pochwy wyczuwają ciało obce, to po założeniu kostki jest taki naprawdę efekt wow. To jest tak, że one w ogóle nie wyczuwają tego obniżenia, o ile jeszcze raz powtórzę, kostka jest odpowiednio dobrana.

No i mamy tę kostkę dobraną. Ja zawsze uczę pacjentkę jak tą kostkę założyć, jak tą kostkę wyjąć, tak żebyś ty była świadoma tego jak jej używać na co dzień. No bo będziesz musiała ją sama wprowadzać i wyprowadzać do pochwy. Jeżeli chodzi o użytkowanie pessarów, ja przeważnie robię to tak z pacjentkami, że pacjentka zakłada pessar rano, czyli po prostu myje go wodą z mydłem, przemywa troszkę wejście do pochwy, zakłada pessar rano, nosi go przez cały dzień i ściąga pessar na noc. Czyli zawsze to porównujemy do noszenia okularów. Rano zakładam, wieczorem idę spać ściągam. Pessar ściągamy również przy stosunku seksualnym, czyli przy współżyciu kostka też będzie wam przeszkadzać, tak więc w tym momencie też trzeba ją na czas stosunku wyjąć. Oczywiście przy korzystaniu z pessarów, jeżeli chcemy żeby ta metoda była w 100% bezpieczna, nie generowała żadnych infekcji, stanów zapalnych, musimy zadbać o odpowiednią higienę stosowania tej kostki. No i teraz bardzo ważne będą te środki nawilżające, czyli wyobraź sobie, że to taką swoją kostkę dostałaś już od fizjoterapeuty, masz ją zamówioną, ona przychodzi, wyciągasz ją z opakowania. No i co z nią zrobić?

Pierwsze co, musimy tę kostkę umyć, czyli po prostu wodą z mydłem. Jeżeli ty stosujesz swoją kostkę, no i z nikim się nie wymieniasz, tak? Mam nadzieję tą kostką, to nie musisz jej w żaden sposób dezynfekować, czyli nie wykonuje żadnej dezynfekcji, woda z mydłem myje. No i teraz znowu mamy kilka sposobów, jeżeli chodzi o nawilżenie kostki. Jeżeli ty masz cały czas zleconą przez ginekologa ten krem estriolowy, to możesz tę kostkę smarować sobie kremem estriolowym i wprowadzać do pochwy na tym kremie dwa razy w tygodniu. Jeżeli stwierdzasz, że nie masz tego kremu, no to siedem dni w tygodniu w tym momencie stosujesz kremy na bazie kwasu mlekowego. W pozostałe dni, czyli pomiędzy kremem estriolowym, stosujesz znowu ten kwas mlekowy, nakładasz go sobie na pessar, tak śmiało, żeby ten poślizg był wyczuwalny i powoli wprowadzasz do pochwy. Żeby jeszcze bardziej profilaktycznie zadziałać, warto wykupić sobie taki krem, który jest takim tłuszczowym, mocno tłustym, który będzie zapobiegł przenoszeniu bakterii z okolicy odbytu do okolicy wejścia do pochwy. No bo pamiętaj, że pessar ma sznurek, czyli tak troszeczkę jak w tamponie, tak to wygląda. No i szkoda by było, żeby tam jakieś infekcje się przedostały. Tak więc dwa preparaty na pewno będą ci potrzebne, krem na bazie kwasu mlekowego i krem tłuszczowy. Ja zawsze taką rozpiskę pacjentkom daję, jak mają kupić, jak mają stosować, żeby to wszystko było jasne.

Jeżeli chodzi o dobór pessara, wychodzisz od fizioterapeuty już z dobranym rozmiarem i raczej ja jestem przeciwnikiem dobierania pessarów na oko. Czyli nieraz słyszałam, że na przykład ktoś dobrał pacjentce pessar na zasadzie, no pani taką kostkę sobie kupi. Ona mówi, no ale pani doktorze jaką? A lekarz czy tam, nie wiem, fizioterapeuta mówi, no tak patrząc na panią to rozmiar trzy, nie? No to tak ciężko jest stwierdzić dokładnie patrząc w oczy pacjentce, jaki rozmiar kostki ma sobie zakupić. Tak więc zawsze pamiętajcie, pessar musi być dobrany do pacjentki. Metoda jest super przede wszystkim dlatego, bo jest stosunkowo tania.

Jedna kostka, jeżeli ją stosujesz dobrze, dbasz o nią i higiena, myjesz, nawilżasz i tak dalej, ona ci może posłużyć przez kilka dobrych lat. Tak naprawdę koszt kostki to jest około na dzień dzisiejszy wrzesień 2022, no to tam około 140 złotych, więc naprawdę metoda na przestrzeni lat stosunkowo tania. Natomiast może się okazać po jakimś czasie, że ta dana kostka będzie, będziesz ma wrażenie, że ona się uwiera. I to nie jest tak, że ona była źle dobrana, tylko jeżeli masz takie wrażenie, że ta kostka gdzieś tam się jednak robi za ciasna, możliwe, że twoje mięśnie dno miednicy podjęły pracę, jest tam, no tak brzydko mówiąc, trochę ciaśniej i przez to ta kostka po prostu nagle się okazuje za duża. I w tym momencie ty musisz zamówić sobie rozmiar mniejszy, czyli to jest jedyny wydatek, który ewentualnie poniesiesz, ale to też nie jest tak, że to się dzieje od razu. Realnie patrząc jak pacjentki stosują pessary, to wymiana pessara na mniejsze przy jednoczesnej fizjoterapii i ćwiczeniach aktywujących dno miednicy odbywa się tak po czterech, pięciu miesiącach regularnego stosowania.

Czyli tak, wiemy, że jest metodą tanią, jest metodą wygodną, no bo robisz ją sama w domu, czyli nie chodzisz do ginekologa, żeby ci ją zakładał. Jeszcze raz powiem, rano zakładasz, wieczorem wyciągasz. Kostka, tak jak mówiłyśmy, starcza na wiele lat, ale to jest najważniejsze, żeby pamiętać, ona działa jak ją nosisz. Czyli to nie jest tak, że kupisz pessar, nie stosujesz i będziemy miały jakiś efekt wow. Może być też tak, że ty na przykład pessar nosisz tylko na ruch, czyli nie nosisz go w ciągu dnia, bo nie widzisz takiej potrzeby, ale lubisz biegać na przykład długie dystanse, codziennie robisz 15 km. Świetna metoda zabezpieczająca ubrać pessar właśnie w przypadku obniżenia na aktywność fizyczną.

Tak więc kończąc temat pessaru, polecam serdecznie, polecam na pewno wszystkim pacjentkom, które borykają się z obniżeniem narządów, które borykają się z nietrzymaniem oczu, bo jest to świetne uzupełnienie terapii. Jeżeli widzimy, że pacjentka stosuje pessar w przypadku obniżenia, ta terapia, uwierzcie mi, jest sprawniejsza. To mogę się pod tym podpisać rękoma i nogami, idzie to szybciej, jest to sprawniejsze i widzimy na pewno szybsze efekty takiej pracy z pacjentką. Tak więc sprawdzajcie kto w waszej okolicy takie pessary dobiera, zorientujcie się gdzie macie najbliżej i jeżeli ten problem was dotyczy, myślę, że warto zainteresować się tematem.

Dziękuję wam serdecznie, bardzo ten odcinek chciałam nagrać, ponieważ pessary są mi bliskie w pracy fizjoterapeutycznej, mam nadzieję, że było to dla was ciekawe. Jeżeli macie jakiekolwiek pytania, oczywiście zapraszam was do zadawania ich w komentarzach, zapraszam jak zawsze na mojego bloga, Fizjoterapię na Szpilkach, tam też co nieco już o pessarach na pewno znajdziecie, dużo się dzieje na Instagramie, tak więc zapraszam serdecznie, pelvismed_com i jak zawsze, jeżeli macie ochotę umówić wizytę, jeżeli chcecie jakieś pytania mi zadać prywatnie, oczywiście serdecznie zapraszam na stronę gabinetu pelvismed.com, wszystkie dane kontaktowe znajdziecie w jednym miejscu. Dziękuję jeszcze raz serdecznie, do usłyszenia, do zobaczenia.