Histerektomia jest drugim co do częstotliwości wykonywanym zabiegiem ginekologicznym. Pacjentki po usunięciu macicy są narażone na obniżenie pochwy i nietrzymanie moczu. Blizny w obszarze brzucha i pochwy mogą dawać dolegliwości bólowe. Zobacz jak wygląda proces fizjoterapii po histerektomii. Kiedy udać się do fizjoterapeuty oraz jak wygląda praca z bliznami. Jak działać profilaktycznie i chronić się przed nietrzymaniem moczu? Między innymi na te pytania odpowiadam w dzisiejszym odcinku podcastu.
Transkrypt
Cześć! Z tej strony Adrianna Grobelna-Krajcer, to jest 21. odcinek podcastu,
a dzisiaj będziemy rozmawiać o fizjoterapii po zabiegu usunięcia macicy.
Pelvismed. Zadbaj o swoje zdrowie intymne na każdym etapie życia.
Zabieg usunięcia macicy w języku medycznym nazywamy histerektomią i słuchajcie, doczytałam sobie, że to jest drugi, co do częstości wykonywany zabieg ginekologiczny. Od razu po cięciu cesarskim, czyli naprawdę mamy do czynienia z dość dużą skalą problemu i z dość dużą liczbą pacjentek, które takiej fizjoterapii po usunięciu macicy będą wymagały. Jeżeli chodzi o wykonanie histerektomii, o przyczyny wykonania tej operacji, to przeważnie to są nowotwory ginekologiczne, obejmujące obszar macicy, gdzieś tam szyjkę macicy, przedatki. Mogą to być również mięśniaki macicy. Czasami histerektomia jest wykonywana w bardzo zaawansowanej endometriozie, no i na szczęście coraz rzadziej przy obniżeniach macicy. No ale dzisiaj nie o tym, bo my nie będziemy się zajmowały absolutnie kwalifikacją do zabiegu, zostawiamy to chirurgom, natomiast głównie będziemy sobie dzisiaj rozmawiały o fizjoterapii po usunięciu macicy.
No i bardzo często jest tak, że pacjentka, która przeszła taką operację, wydaje jej się, że ma problem z głowy, no bo nie ma na rządu, no to nie powinno być żadnego problemu i nie ma konieczności też żadnej dalszej terapii. No ale nic bardziej mylnego, ponieważ taki zabieg histerektomii niesie za sobą kaskadę tak naprawdę następstw, których Ty w ogóle mogłeś się nie spodziewać. Dzisiaj też o tym sobie porozmawiamy. Żebyśmy mogły mówić o fizjoterapii, musimy też wiedzieć, jak szeroki może być zakres takiej operacji. No i zabieg usunięcia macicy możemy sobie podzielić tak naprawdę na cztery rodzaje.
Pierwszy, taki najbardziej oszczędny, no to jest zabieg histerektomii częściowej. I tutaj mamy do czynienia z usunięciem tylko trzonu macicy. Już w trakcie wykonywania histerektomii całkowitej, do tego zabiegu dokładamy jeszcze usunięcie szyjki macicy.
Kolejnym rodzajem takiej operacji może być usunięcie macicy całkowite, czyli tak jak przed chwilą, ale dodatkowo z przydatkami. Czyli tutaj mamy usunięty trzon macicy, mamy usuniętą szyjkę i jajniki i jajowody. Czasami te jajniki udaje się na szczęście oszczędzić. Możemy mieć też do czynienia z histerektomią radykalną, gdzie usuwany jest trzon, usuwana jest szyjka, przydatki, czyli właśnie jajniki i jajowody, górna część pochwy, no i właśnie też węzły chłonne. No i czym bardziej obszerny ten zabieg, tym prawdopodobnie większe dolegliwości kobieta będzie miała pooperacyjnie. Lekarze uroginekolodzy, którzy zajmują się na co dzień statyką narządu rodnego, twierdzą, że najlepszym rozwiązaniem jest ochrona szyjki macicy, czyli usunięcie trzonu, natomiast szyjka macicy pozostaje nietknięta, ponieważ do niej przyczepia się dość dużo więzadeł, które utrzymują tak naprawdę, jakby zapewniają nam tą prawidłową statykę obszaru pochwy i będzie to super profilaktyka, jeżeli chodzi o obniżenia. No ale też nie zawsze na to mamy oczywiście wpływ.
Kolejną informacją, którą musisz wiedzieć, no i którą będziecie pytać też twój fizjoterapeuta, to jaki był dostęp operacyjny? I tutaj przeważnie mamy do czynienia z trzema dostępami. Pierwszy, czyli otwierany brzuch, tak zwana laparotomia, będzie się wiązał z powstaniem troszeczkę większej blizny. Jest to blizna, która wygląda podobnie do blizny po cięciu cesarskim, czyli blizna, która jest wykonywana nad spojeniem łonowym. Macice można również usunąć laparoskopowo, czyli nie będzie już takiej blizny typowo ciętej, natomiast będziesz miała w brzuchu kilka dziurek po narzędziach, czyli po tak zwanych tokarach, ale również już ginekolodzy usuwają macice przez pochwę, więc jest to bardzo oszczędny dostęp operacyjny. Praktycznie najmniejsza ilość blizn w tym momencie, ale też nie zawsze tak uda się narząd usunąć. Od tego tak naprawdę dostępu operacyjnego będzie zależna ilość blizn, no i też rekonwalescencja pacjentki pooperacyjna, a właśnie też ta nasza fizjoterapia.
Jeżeli wyszłaś ze szpitala, prawdopodobnie dostałaś wypis i dobrze by było, żeby na taką wizytę do fizjoterapeuty wypis jednak przynieść, bo bardzo często pacjentki nie zdają sobie sprawy z tego, co do końca zostało usunięte, a dla nas jest to bardzo istotna informacja, tak więc pierwszy punkt, pamiętaj wypis ze szpitala, zabierz ze sobą na wizytę.
W fizjoterapii po takim zabiegu zaczynamy około trzech tygodni po operacji. Zaczynamy sobie od pracy z bliznami. I tutaj znowu, czy to będzie blizna cięta, czy to są blizny po laparoskopii, ma to znaczenie, a pracujemy sobie na początku wokół blizn, stopniowo wchodząc coraz bardziej na tkankę blizny. Oczywiście zależy nam na prawidłowej ruchomości blizn, czyli bezbólowej pracy mięśni brzucha, żebyś ty mogła na przykład sięgnąć po filiżankę z górnej gdzieś tam szafki, żebyś mogła się spokojnie skręcić wyciągając coś z bagażnika, tak żebyś nie miała żadnych problemów z bólem, ciągnięciem, pieczeniem w obszarze blizny, tak żebyś mogła spokojnie położyć się na brzuchu, bez wrażenia, że coś tam w środku w brzuchu Cię rwie. No ale również zależy nam oczywiście jak nam i Tobie na estetyce takich blizn, więc też fizjoterapeuta doradzi Ci podczas takiej wizyty jakie preparaty na bliznę stosować, zobaczy jak ta blizna się goi, no i co będzie najlepsze, czy to może będą kremy, żele, a może jakieś plastry silikonowe.
Po 6 tygodniach rozpoczynamy mobilizację blizny w pochwie. I teraz taka blizna nie zawsze będzie, bo jeżeli mamy zabieg, który oszczędził nam szyjkę macicy, czyli ta szyjka macicy jest pozostawiona, no to takiej blizny w pochwie nie ma. Natomiast jeżeli była konieczność usunięcia szyjki macicy, to na górze na pochwie mamy faktycznie bliznę. I teraz tą bliznę warto ocenić u fizjoterapeuty, według mnie przynajmniej, przed powrotem do stosunku seksualnego po operacji. Przeważnie ginekolodzy zlecają pacjentkom, znaczy pozwalają pacjentkom na powrót do seksu po 6-7 tygodniach od operacji. No ale teraz pomyśl sobie, jeżeli mamy bliznę na samej górze pochwy, która jest może gdzieś tam przykurczona, może nie jest ruchoma, nie jest mobilna i partner wprowadza penisa do pochwy, wykonując ten ruch taki penetracyjny na przód tył, no to ty jak najbardziej możesz czuć ból w okolicy góry pochwy. Tak więc taką blizną też może się zająć fizjoterapeuta uroginekologiczny i w trakcie badania przezpochwowego wykonuje pierwszą mobilizację. Te blizny, szczerze mówiąc z doświadczenia mojego, nie wymagają często takiej mobilizacji, a jeżeli już, no to na przykład są to jedna, dwie mobilizacje i faktycznie mamy bardzo fajną, elastyczną tkankę blizny.
Po takich sześciu tygodniach oceniamy również mięśnie dna miednicy i co ważne, ustawienie narządów. Ponieważ musisz wiedzieć, że pacjentki właśnie po usunięciu macicy, czyli po histerektomii, są niestety bardziej narażone na obniżenie pochwy i też niestety na nietrzymanie moczu. I teraz my możemy tobie zlecieć aktywację mięśni dna miednicy, może być to profilaktyka, a może będzie to terapia. Czym szybciej my wyłapiemy takie problemy z mięśniami dla miednicy, tym też ty będziesz miała mniejsze dolegliwości na dalsze lata. Możemy zlecieć terapię, możemy zlecieć pessary, więc mamy szeroki wachlarz pracy, możemy pracować manualnie z takimi obniżeniami, więc nie warto czekać, warto to oceniać 6 tygodni po operacji, czyli przeważnie już po kontrolnej wizycie u ginekologa badanie przez pochwałę wykonujemy u fizjoterapeuty. Jeśli dodatkowo w trakcie takiej operacji doszło do usunięcia jajników, no to niestety zmienia się bardzo mocno ta nasza gospodarka hormonalna, bo to właśnie jajniki odpowiadają za sekrecję, za wydzielanie tych hormonów i może dochodzić do wyrażenia takiej suchości pochwy. Ta pochwa może się robić cienka, taka krucha właśnie, ścieńczona i tutaj bardzo ważne będzie nawilżenie przy stosunku. Zwróć uwagę na to, żeby przygotować sobie jakieś lubrykanty dobrze, gdyby one były naturalne, żeby nie miały żadnej chemii, żeby nie było tam, broń Boże, żadnego cukru na przykład w składzie, więc warto by było, żebyś już przed operacją się zabezpieczyła tutaj. Możesz stosować kwas hialuronowy dopochwowo, a jeżeli okazuje się, że to jest dla ciebie za mało, to warto wrócić do ginekologa, który prawdopodobnie tak czy siak zleci ci jakąś terapię hormonalną, a jej efektem również będzie poprawa właśnie tej jakości stosunku i nawilżania śluzówki pochwy.
Bardzo istotne jest, żebyś już przed operacją tak naprawdę zadbała o jakość tego wypróżnienia. I mi tu nie chodzi o to, że ty masz mieć jakąś biegunkę, żeby ten stolec był totalnie luźny, ale dobrze gdyby on był elastyczny. Teraz elastyczny stolec to dla nas jest taki stolec, który ma konsystencję kiełbasy, ale jest ciągły, czyli nie jest pocięty na żadne bobki. Fajnie by było, żebyś to nie musiała przeć przy oddawaniu stolca, bo jeżeli będziesz parła po operacji, no to zwiększasz to ryzyko obniżenia. Tak więc przygotuj sobie stołeczek, taki schodeczek, jakąś miskę do góry dnem, cokolwiek znajdziesz w domu, żebyś już przed operacją miała nawyk wypróżniania, czyli oddawania stolca z lekko uniesionymi nogami. Takie uniesienie nóg powoduje rozluźnienie jednego konkretnego mięśnia, który wchodzi w skład mięśni dna miednicy i jeżeli ten mięsień jest napięty, będzie to odpowiadało za dość mocne zwężenie tak naprawdę, można powiedzieć, okolicy odbytu. Jeśli położysz sobie nogi na stołeczku, mięsień się rozluźnia i już tak mówiąc bardzo obrazowo, odbyt będzie się otwierał, co spowoduje, że możliwe nie będziesz musiała przejść przy oddawaniu stolca. Tak więc stołeczek przed operacją, stołeczek po operacji. Jeśli w szpitalu nie ma takiego stołka, no bo tak się może zdarzyć, wykorzystaj na przykład śmietnik pod nogi i też powinno być ok.
Tutaj musisz zadbać też o odpowiednie nawodnienie, bo mamy tendencję niestety jako kobiety do zbyt małej ilości płynów spożytych w ciągu dnia. No i teraz jeżeli ty będziesz mało piła, no i ten twój stolec będzie gęsty, będzie twardy, no i znowu będzie ci się gorzej wypróżnić. Tak więc nawodnienie, odpowiednia dieta, stołeczek pod nogi i ta konsystencja stolca. Bardzo istotne. No i też musisz się przygotować na to, że te jelita mogą na początku pracować inaczej. Pomyśl sobie, że z brzucha wyjęto dość duży narząd. Macica jest wbrew pozorom narządem dość sporych rozmiarów, a te jelita tak naprawdę na macicy się opierają. Jeżeli zabieramy macicę, jelita muszą się na nowo nauczyć swojej pracy, muszą znaleźć sobie nowe miejsce w brzuchu. Tak więc to też chwileczkę może potrwać i musisz się tutaj wykazać cierpliwością.
Jeżeli chodzi o aktywność fizyczną, to ginekolodzy zlecają na tym wczesnym etapie pooperacyjnym jak najmniejszą ilość dźwigania. Umawiamy się, że do 6 tygodni po operacji starasz się nie dźwigać więcej niż 5 kilo. I tutaj też to nie jest tak, że raz coś ciężkiego podniesiesz i będzie amba, natomiast jeżeli nie musisz już dźwigać, no to faktycznie przez te 6 tygodni ograniczaj się z dźwiganiem. Potem po 6 tygodniach zaczynasz stopniowy powrót do aktywności fizycznej, natomiast to też nie ma być tak, że 6 tygodni nie robiłaś nic i po 6 tygodniach lecisz biegać maraton. Wykorzystaj ten okres 6 tygodni na powrót do spacerów, może lubisz chodzić z kijkami, spokojny nordic walking, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia rozciągające, stretchingowe i po 6 tygodniach zacznij ćwiczenia wzmacniające. Dobrze by było, żebyś odczekała 3 miesiące do powrotu do dużych treningów siłowych, czyli jeżeli ty lubisz crossfit, jeżeli lubisz ciężary, to poczekaj 3 miesiące od operacji, żeby do takich mocnych treningów wrócić. To samo będzie się tyczyć aktywności mocnych cardio, czyli wyskoków, podskoków, pajacyków. Tutaj też zlecamy taki powrót do mocnej aktywności kardio-wyskokowej, podskokowej, biegowej po 3 miesiącach od operacji.
To są chyba najważniejsze rzeczy, które chciałam Ci przekazać. Jeśli idziesz do operacji z tą świadomością, że jest ktoś, kto Ci pomoże po operacji, do kogo możesz się zwrócić, myślę, że ta rekonwalescencja też będzie łatwiejsza. Teraz bardzo często na salach pooperacyjnych pojawiają się fizjoterapeuci, oni pomagają Ci wstawać, oni już pierwsze wskazówki pooperacyjne prawdopodobnie Ci przekażą. Więc zwróć na to uwagę, pytaj, bo masz prawo pytać, masz prawo wiedzieć i szukaj tej pomocy u fizjoterapeuty uroginekologicznego po wykonaniu takiej operacji. Uwierz mi, ostatnio była pacjentka u mnie po takiej operacji i ona myślała, bałam się, że to będzie długi proces rehabilitacyjny. A my tutaj wszystko załatwiłyśmy w przeciągu 3 wizyt, tak więc to nie jest tak, że Ty będziesz musiała 10 razy u takiego fizjoterapeuty dajmy na to się pojawić. Nieraz to są naprawdę 2-3 wizyty i problem z głowy, masz bezpieczeństwo, wiesz co robić po operacji i po prostu czujesz się komfortowo.
Dziękuję Wam serdecznie. Jeżeli macie jakiekolwiek pytania dotyczące właśnie histerektomii z zakresu fizjoterapii, oczywiście zapraszam Was do zadawania pytań w komentarzach, zapraszam na mojego bloga Fizjoterapia na Szpilkach, również na Instagram, gdzie taka codzienna dawka gabinetowa informacji się pojawia, oraz na stronę gabinetu pelvismed.com, gdzie wszystkie dane kontaktowe, które są potrzebne do umówienia wizyty również znajdziecie. Jeszcze raz dziękuję i do usłyszenia w kolejnym odcinku podcastu.