Problem ten dotyczy kobiet przeważnie od 28 tygodnia ciąży. Ale absolutnie nie istnieje sztywna reguła. Ciężarna może początkowo zgłaszać drętwienie palców w nocy lub nad ranem, które potrafi stać się nieznośne i uniemożliwiać codzienne zadania.
Powyższe objawy medycznie nazywamy ciążowym zespołem cieśni nadgarstka. Żeby wyjaśnić Ci co leży u źródła problemy, musimy standardowo rozpocząć od dawki anatomii i fizjologii.
Głównym winowajcą okazuje się być nerw pośrodkowy. Jest to nerw, który swój przebieg rozpoczyna w okolicy szyi, następnie kieruje się wzdłuż bicepsa, przechodzi przez dół łokciowy i kończy się w nadgarstku. Do nadgarstka wchodzi przez tzw. kanał nadgarstka.
Wyobraź sobie tunel, który ma 4 ściany. Trzy z nich są tworzone przez kości, czwarta przez więzadło poprzeczne. W tym kanale biegnie nie tylko nerw pośrodkowy, ale także ścięgna mięśni zginających palce. Stosunkowo opakowane jest tam wiele struktur na małej przestrzeni.
Problem pojawia się wtedy, kiedy dochodzi do zwiększonego ciśnienia w kanale nadgarstka. Pojawia się ucisk na nerw pośrodkowy, który zaczyna się stopniowo objawiać drętwieniem palców.
To schorzenie przeważnie dotyczy osób spędzających dużo czasu piszcząc na klawiaturze, pracujących z myszką od komputera, rowerzystów czy muzyków. W tych sytuacjach dochodzi do nienaturalnego ustawienia ręki, co podrażnia nerw. Ale w ciąży sprawa ma się nieco inaczej.
Organizm kobiety ciężarnej poddawany jest wielu zmianom. Między innymi hormonalnym. Wysokie stężenie progesteronu w ciąży sprzyja powstawaniu obrzęków. Mogą pojawiać się zastoje żylne, a wiele kobiet rezygnując z ruchu w ciąży, zmniejsza działanie pompy mięśniowej. Pracujące mięśnie pompują krew i limfę, zapobiegając obrzękom. Pod koniec ciąży, macica uciska na duże naczynia żylne i utrudnia powrót krwi żylnej, co znowu przyczynia się do obrzęków.
Okazuje się, że obrzęki w ciąży zgłasza około 80% kobiet. Obrzęki często pojawiają się w rękach i stopach, czyli dalszych częściach ciała.
Jeśli w okolicy tak ciasno upakowanego kanału nadgarstka, dojdzie do pojawienia się obrzęku, zwiększa się ciśnienie w tunelu i pojawia się ucisk na nerwu pośrodkowy.
Ale nie możemy bagatelizować innych miejsc uciśnięcia nerwu. Przed chwilą pisałam o przebiegu nerwu. Problemem może okazać się bardzo napięta okolica karku i szyi, obszar pierwszego żebra, napięty mięsień piersiowy mniejszy, osłabiony zakres ruchu w stawie łokciowym, napięte mięśnie w tej okolicy.
Czyli jeśli np. jesteś w ciąży, pracujesz, a Twoja praca polega to programowanie, masz większe szanse na rozwinięcie cieśni nadgarstka, ponieważ łączysz zmiany ciążowe z ryzykiem zawodowym.
Wiesz już skąd bierze się problem. Teraz musimy omówić możliwe objawy.
Na pierwszym miejscu na pewno jest drętwienie palców. W szczególności 4 pierwszych palców licząc od kciuka. Raczej nie powinnaś czuć mrówek w małym palcu. Drętwienie początkowo pojawia się w nocy lub nad ranem i to bardzo często jest zwalane na nieprawidłową pozycję w czasie snu. Często Pacjentki mówią „na pewno śpię nie tak jak powinnam”. Ale szybko mija kiedy rozruszasz albo strzepiesz rękę.
Następnie Pacjentki zgłaszają problem z wykonywaniem precyzyjnych czynności np. nawleczenie nici na igłę czy zapinanie guzików w koszuli. Chwytanie ołówka, podnoszenie monet czy koralików. Możliwy jest duży chwyt ale drobne przedmioty stają się problematyczne.
Kolejno możesz zobaczyć problem z zaciśnięciem pięści, ten zacisk będzie niepełny. Możesz mieć problem z utrzymaniem kubka w ręce, a finalnie przedmioty zaczną wypadać z rąk bez Twojej kontroli.
W zaawansowanym stadium, jesteśmy w stanie zauważyć stopniowe zanikanie mięśni okolicy kciuka i brak czucia w opuszkach palców. Ręka staje się dużo chudsza.
Ale spokojnie, nie martw się! W ciąży nie miałam do czynienia z Pacjentką, u której objawy zaszły tak daleko. Co więcej, u większości kobiet, znikną po porodzie. Ale trzeba nastawiać się, że realnie może to zająć kilka tygodni. I to właśnie tych tygodni, kiedy musisz zająć się swoim nowo narodzonym dzieckiem. Więc dobrze gdybyś była sprawna ruchowo i fizycznie.
Jeśli znajdujesz się w pechowej grupie ciężarnych, u których pojawił się zespół cieśni nadgarstka to nie panikuj. Mamy metody pracy z tymi dolegliwościami, a zajmują się tym fizjoterapeuci. Przy wyborze fizjoterapeuty zwróć uwagę czy pracuje z kobietami w ciąży. Najlepiej szukaj fizjoterapeuty uroginekologicznego ze swojej okolicy.
Pierwszym elementem terapii jest dokładny wywiad i wytłuszczenie ewentualnych przyczyn ucisku na nerw. Może konieczna okaże się zmiana pozycji w pracy, częstsze przerwy, ćwiczenia w przerwach albo inne ustawienie myszy komputerowej. Musimy przeanalizować Twoją aktywność fizyczną i pozycje w jakich ćwiczysz. Tutaj np. problematyczne mogą okazać się podpory na nadgarstkach czyli klęki podparte. W tych pozycjach mamy duże zgięcie w nadgarstku i dodatkowe obciążenie nerwu pośrodkowego. Ale spokojnie, absolutnie nie chcemy zniechęcać się do ruchu, tylko zaproponować inne pozycje treningowe.
Następnie przechodzimy do badania gdzie oceniamy napięcia w ciele, obwody nadgarstków, ewentualne obrzęki, bolesność dotykową, czucie w palcach, ruchomość odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa.
Metod pracy jest tyle, ile dostępnych fizjoterapeutów. Nie ma jednego, idealnego algorytmu pracy z zespołem cieśnie nadgarstka w ciąży.
Na pewno warto pochylić się nad terapią obrzęku. W tym celu wykonujemy masaż przeciw obrzękowy, który jest nazywany drenażem. Drenaż usprawnia przepływ limfy z dalszych części – w tym przypadku rąk, do góry w stronę łokcia. Tam węzły chłonne będą w stanie poradzić sobie z nadmiarem chłonki.
Żeby efekt drenażu utrzymał się dłużej, bardzo często stosujemy aplikacje kinesiotape. Może mieć działanie przeciw obrzękowe ale też odciążające cały kanał nadgarstka.
Fizjoterapeuta może wykorzystywać techniki neuromobilizacji nerwu, czyli ruchem stara się zwiększać ślizg nerwu pośrodkowego, dając mu więcej luzu. Ty też możesz wykonywać je sama w domu.
Jeśli chcesz pomóc swojemu fizjoterapeucie, to wprowadź umiarkowaną aktywność fizyczną. Mogą to być spacery, nordic walking, rozciąganie (szczególnie okolica szyjna i nadgarstka), basen. Szukaj aktywności ogólnorozwojowych, które w tym samym czasie uruchomią wiele grup mięśniowych, a tym samym staną się pompą dla naczyń limfatycznych i żylnych.
Unikaj soli, ponieważ to ona sprzyja zatrzymywaniu wody. Pij odpowiednią ilość płynów i stosuj racjonalną dietę.
Zespół cieśni nadgarstka jest często leczony ostrzykiwaniem sterydami, ale pamiętaj, że w ciąży się tego nie stosuje. Jeśli kobieta musi wykonywać daną czynność np. pisanie na klawiaturze, to może w tym momencie stosować stabilizatory, które będą ustawiać nadgarstek w idealnej pośredniej pozycji, tak żeby nie uciskać na nerw pośrodkowy.
Jeśli szukasz pomocy u lekarza, a on zleci Ci zapisanie się na operację, to nie rób tego! Tak jak mówiłam wcześniej, większość objawów zniknie samoczynnie po porodzie i nie ma potrzeby odbarczania kanału nadgarstka operacyjnie.
Szukaj pomocy i reaguj kiedy objawy dopiero się pojawiają. Przewlekły ucisk na nerw może być bardziej oporny w terapii. Nie warto cierpieć i męczyć się z bólem nadgarstków i palców.
Pamiętaj, że moje treści są również dostępne w formie podcastu. Odcinek na temat zespołu cieśni nadgarstka znajdziesz zarówno na Spotify, Apple Podcasts jak i YouTube.
